Konkurs literacki

Myła naczynia metodycznie i starannie, kompletnie nieobecna w tej czynności. Trudno powiedzieć, czy myślami zanurzona była w tym pięknym widoku, który rozpościerał się za oknem, czy w swojej głowie, zupełnie nieświadoma tego, co widzi. Z letargu wyrwał ją krzyk córki.
– Oddawaj moją komórkę, ty gadzie!
– To przyjdź i spróbuj ją sobie wziąć. Bitch! – odparował bezczelnie syn
– Mamo, weź mu coś powiedz, bo ja przy nim oszaleję. Jak cię dorwę, ty gnojku, to pożałujesz.
Kobieta ponownie spojrzała przez okno, za którym jej Ślubny kosił trawę. Jeszcze przed sezonem zakupił wojskowy plecak, który miał wbudowany bukłak na wodę. Andrzej wypełniał go piwem, i używał podczas różnych okołodomowych prac. Był z siebie bardzo dumny, że tak genialnie to wymyślił, i chwalił się tym wynalazkiem sąsiadom podczas każdego grilla. Dzisiaj też zaprosili gości. Błagała, by nie pił zanim przyjdą, ale on za nic miał jej prośby i patrząc lekceważąco, napełniał pojemnik schłodzonym napojem. Nie mogła tego znieść, poniżał nie tyle ją, co samego siebie. Czterdziestoośmioletni mężczyzna, pijak, kobieciarz, miłośnik milf i darmowej pornografii. Nie snuła już nawet rozważań typu: „Co ja w nim widziałam?”. Była na etapie pogodzenia z tym stanem rzeczy. Pragnęła to zakończyć i się uwolnić. Tylko jeszcze nie wiedziała, jak to zrobić.
Kuchnia lśniła. To ostatnie pomieszczenie, które dzisiaj sprzątnęła. Jedyną osobą, która pomagała jej w tego typu obowiązkach była córka, syn stanowił żywą kopię ojca. Obojętny i złośliwy cham, który robi co chce. Nie lubiła go. Autentycznie nie lubiła swojego dziecka. Wiedziała, że to niewłaściwe, bo dzieci trzeba kochać, dlatego, że są nasze i z nas powstały, ale dla niej to nie był wystarczający powód. Chłopak miał czternaście lat i właściwie od jakichś dziesięciu nie czuła z nim żadnej więzi. „To chyba wtedy zaczęło się psuć między mną i Andrzejem na dobre”, pomyślała. Miała do tego dziecka pretensje i nic nie mogła na to poradzić. Wkurwiał ją od momentu, gdy się pojawił na świecie. Głośny, rozwrzeszczany, pełen pretensji i roszczeń. Tak inny od niej. Za to mąż go uwielbiał. Grał z nim w piłkę, zabierał na basen, nawet wyjazdy służbowe, twierdząc, że w końcu ma kogoś, kto mu w tej rodzinie sprzyja. „Ty masz swoją lalkę.” – Miał tu na myśli ich córkę, Anię. – „Ja mam Kazka. Chłopa to tylko drugi chłop zrozumie”, powtarzał. Nawet dziećmi się podzielili. Mieszkali ze sobą w jednym domu, ale w praktyce wyglądało to tak, jakby funkcjonowali na osobnych planetach, i w innych wymiarach. Każdy znał swoje miejsce, a wszystkim zarządzał Andrzej. Mieli w posiadaniu dużą, imponującą gospodarkę, stanowiącą część gminnej spółdzielni. Szefem tego kołchozu, jak ją określała Klara, był nie kto inny, tylko jej mąż. Nienawidziła tego zadupia. Zapachu nawozów, pustych przestrzeni, po których hulał wiatr, hałasu maszyn agrarnych w czasie wzmożonych prac. Otoczona polami, gzami i rolnikami, z którymi nie miała nic wspólnego, była bardzo samotna. Podczas spacerów jej samotność przybierała rozmiary setek hektarów, które posiadali. Kiedyś myślała, że życie na wsi to sielanka, spokój, wolność. Teraz czuła się więźniem tego miejsca, i wyobrażeń, które ją tu przywiodły. Najbliższy sąsiad znajdował się dwa kilometry od ich domu, miał głupią żonę, czwórkę dzieci i matkę, która wiecznie siedziała w oknie, opierając łokcie na zmechaconej poduszce. Nie znosiła tej starej plotkary, która mieszkała tu od dziada pradziada. Na początku małżeństwa żartowali, że najpierw była ona, a dopiero potem powstały te pola, łąki, i gospodarstwa. Klara miała nadzieję, że jak ta kobieta umrze, sypnie się cały okoliczny krajobraz. Tylko jej już tutaj nie będzie, do tego czasu zwieje z przystojnym facetem, zabierając ze sobą Anię.
Dziś na grilla mieli przyjść nowi sąsiedzi, których była bardzo ciekawa. Miesiąc temu kupili dużą zagrodę, usytuowaną około piętnastu kilometrów od ich domu. Podobno przenieśli się z Warszawy. On, rówieśnik Klary, trzydziestoośmioletni współwłaściciel kancelarii notarialnej, zmęczony tempem życia, stresem, i zblazowanymi klientami, zapragnął zmienić wszystko. Miał dołączyć do spółdzielni, a właściwie wczoraj to zrobił, w charakterze członka zarządu i prawnika. Andrzej potrzebował człowieka takiego jak Tomasz. Tomasz, ładne imię, dobrze jej się kojarzyło. Kiedyś znała jednego Tomka, w czasie studiów, których niestety nie skończyła, bo wyszła za mąż. Andrzeja spotkała na imprezie w jednej z poznańskich dyskotek. Wysoki, dobrze zbudowany facet z krwi i kości, dekadę starszy, z konkretnym planem na przyszłość, który właśnie zaczął realizować. Imponował jej swoim zdecydowaniem, skutecznością, i siłą charakteru. W jego towarzystwie, i ramionach, czuła się bezpiecznie, choć momentami trochę ciasno. Wtedy jej to jednak nie przeszkadzało. Wszystko bardzo szybko się potoczyło, i na tyle niespodziewanie, iż nie zauważyła, że stała się częścią owego planu, w którym koniec końców nie było miejsca na nią samą.

Samotność programisty
– Drogie dzieci! – nauczycielka podniosła głos i wszystkie jeszcze prawie przedszkolaki zwróciły buzie w jej stronę – Poznałyście już wszystkie literki, więc najwyższy czas by wziąć się za czytanie. W naszej szkole jest duża biblioteka z mnóstwem ciekawych książek. Wejdźcie do niej po lekcjach, a na pewno coś ciekawego znajdziecie. Czytanie to wielka przygoda i przyjemność. Spróbujcie tylko, a zasmakujecie w tym, ani się nie obejrzycie.
Przemko był posłusznym dzieckiem. Rodzice nigdy nie mówili źle o nauczycielach i nauczyli szacunku dla wiedzy. Posłuchał więc i zaraz po lekcjach udał się do biblioteki. Wszedł i struchlał. Był w niej gęsty tłum w większości ze starszych klas przerastających go o głowę. Stał chwilę znieruchomiały z przerażenia, po czym zaczął się odwracać by uciec z opresji.
– Dzień dobry chłopczyku! Jak masz na imię? – usłyszał tuż obok i obejrzał się ujrzawszy uśmiechniętą twarz wpatrzonej w niego pani w średnim wieku.
– Przemko – wyszeptał.
– O! Jakie ładne imię! A wiesz, że tak miał na imię nasz jedyny poznański król?
Odpowiedział uśmiechem i spytał:
– A gdzie mieszkał?
– W wielkim zamku w środku miasta ale on został zburzony.
– Szkoda – odpowiedział z żalem.
– Kiedyś o nim poczytasz, ale na początek dam ci cienką książeczkę o przygodach chłopca takiego jak ty. Chcesz?
Odpowiedział potakująco, a bibliotekarka chwyciła go za rączkę i pociągnęła do balustrady, za którą stały regały z książkami.
– Poczekaj! – powiedziała wchodząc do środka, ale po chwili wynurzyła się cienkim tomikiem w szarej okładce i wręczyła go Przemkowi, a ten z zaciekawieniem zaczął ją przeglądać.
– A jak się nazywasz? – spytała i po jego odpowiedzi zaczęła przeglądać o sztywne kartki w dużej skrzynce.
– Mam twoją kartę! – z triumfem oznajmiła i kartkę, którą wcześniej wyjęła z książki wsunęła w zagięcie tej z jego nazwiskiem.
– Teraz już możesz iść do domu i czytać. Pamiętaj żeby nie zniszczyć i zwrócić kiedy przeczytasz albo ci się znudzi.
Odtąd Przemko prawie codziennie w wolnej chwili siadał przy stole i czytał.
– O czym jest ta ksiażka? – spytała go w końcu mama.
– O takim chłopcu, który mieszka w ruinach zburzonego wojną miasta – zaczął swoją opowieść o pierwszej czytelniczej przygodzie.
Książki zmieniły jego życie. Dotąd spędzał czas na zabawach marząc o elektrycznej kolejce, której rodzice nie mogli mu kupić. Teraz jego marzenia spełniały się w świecie książek. Lubił czytać o niezwykłych zabawkach, ale też ciekawych urządzeniach. Przedwojenny podręcznik fizyki skusił go opisem łodzi podwodnej, a zwłaszcza zadaniem zbudowania peryskopu, który pozwalał patrząc z dołu widzieć to co na górze. Początkowo myślał całe wnętrze rury wyłożyć lustrami. Prawidłowe rozwiązanie było inne i nie tylko nie zniechęciło go ale zachwyciło. W ten sposób w trzeciej klasie podstawówki przerobił cały podręcznik tej trudnej nauki.
Stał się niekwestionowanym klasowym jej orłem, kiedy już się zaczęła trzy lata później. Jednocześnie skończyły się jego matematyczne porażki z pierwszej z pierwszej i trzeciej klasy. W pierwszej pisząc klasówkę ze słupków pomylił się i wydrapał stalówką dziurę w zeszycie, co go kompletnie zdeprymowało. Kiedy odbierał brata z przedszkola kierowniczka tego przybytku upokorzeń zapytała:
– A jak ci Przemko idzie nauka? Pokaż no zeszyty – powiedziała odbierając mu tornister, a on zrobił w tył zwrot i uciekł.
Pocieszała go mama ze śmiechem opowiadając, że pierwszym zeszytem jaki wzięła w ręce kierowniczka był ów pechowy do klasówek z matematyki. Dwa lata później inna nauczycielka rzuciła pytanie:
– Ile jest cztery razy dziewięć? – i wskazując palcem rozkazała – Powiedz Przemko!
A on wstał i go zatkało tak, ze nie mógł wydusić słowa.
– Siadaj! Dwója!
Lecz później wziął się za czytanie przeróżnych rozrywek matematycznych, których rozwiązywanie szło mu coraz lepiej i było jego prawdziwą pasją. Zrobił tez prawdziwego „rentgena” zbiorom czasopism i książek ojca, który był wziętym radiotechnikiem. Nauczył się czytać i rozumieć schematy ideowe urządzeń elektronicznych i przez długi czas polował na książkę „Nowoczesne zabawki – elektronika w domu i w szkole”.
Jednak dopiero w liceum dzięki Jarkowi, który z pasji chemicznej przekwalifikował się w elektronika głównie z potrzeby tworzenia i usprawniania urządzeń elektroakustycznych tak potrzebnych do zachwycania się coraz modniejszą muzyką rokową od wersji hard po symfoniczną. Przemko długo nie miał magnetofonu, ale tani gramofon z wkładką stereo rozbudował o wzmacniacz napędzający słuchawki hi-fi pobliskiego TONSILU. Płytkę drukowaną zrobił mu Jarek.
– Może zapiszesz się do młodzieżowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk? – usłyszał pewnego razu od niego i odtąd razem chodzili na zajęcia wykładowców politechniki z elektroniki zwłaszcza cyfrowej.
Podobnie dał się skusić na dzień otwarty na politechnice, chociaż już zdecydował się na Metody Numeryczne na uniwersytecie, bo miały łączyć jego matematyczną i elektroniczną pasję. Kiedy jednak na dniu otwartym na politechnice naocznie przekonał się co to informatyka zmienił zdanie i tam został programistą.

Lucy

Dostrzegłam Lucy drugiego dnia szkoły, kiedy siedziała w bibliotece zatopiona w lekturze. Ciemne, kręcone włosy wiły się nieposłusznie, raz po raz wchodząc jej w oczy, to przyklejając się do ust. Naciągnięty na głowę kaptur od szarej dresowej bluzy miał w tym swój udział, nie pozwalał im się uwolnić. Nie wiem, czy było jej tak zimno, czy też chciała się w nim ukryć. Zazdrościłam jej bluzy i włosów. Moje za żadne skarby nie chciały się kręcić, ile bym ich, za radą internetowych włosomaniaczek, nie wygniatała. Być może coś robiłam źle, kładłam za dużo odżywki, a może za mało, za słabo gniotłam, albo za mocno, dawałam za dużo wody, a może za mało? Nie wiedziałam jaką porowatość mają moje włosy. Opisy w sieci nie były jednoznaczne.
Z rozmyślań wyrwał mnie telefon, przypominając o rozpoczynającej się lekcji. Biblioteka mieściła się w dobudówce i dźwięk dzwonka do niej nie docierał.
Zajęłam miejsce w ławce pod oknem, z lewej strony. Wybrałam je dzień wcześniej, kiedy jako pierwsza weszłam do klasy. Miałam stamtąd widok na drzewo, na którym żwawo biegały wiewiórki. Zima zbliżała się nieubłaganie.
Teraz rozglądałam się za Lucyną. Przyszła jako jedna z ostatnich i usiadła blisko drzwi. Już nie miała kaptura, na lekcji zwróciłaby nim na siebie uwagę.
Na następnych zajęciach przesiadłam się bliżej niej i poprawiając nową, szarą bluzę układałam w myślach pytania jakie jej zadam.

„Cześć! Jakiej odżywki używasz, że uzyskujesz taki skręt i nawilżenie? To Cantu? A tak w ogóle to Magda jestem”.

Wolny czas spędzałam na notowaniu naszych rozmów. Opowiadałam Lucy o wszystkim. Że uczę się w tym liceum, bo matka podarowała mi szansę, której ona nie miała. A tak naprawdę, była to dla niej okazja do wyciągnięcia pieniędzy od ojca. Pięć lat temu odszedł, ale obiecał kasę. Na życie, na naukę. Dla mnie. Dopóki będę chciała się uczyć. Matka zdecydowała. Mnie żadne z nich o nic, jak zawsze, nie zapytało.

„Ładny kolor lakieru, to hybryda?”

Żeby jej nie przytłoczyć zahaczałam o kosmetyczne tematy. O tym rozmawiają koleżanki. Tak czytałam.
W czasie lekcji Lucyna nigdy sama nie zabierała głosu, chyba że została wywołana, to zawsze odpowiadała wyczerpująco. Mogłam się schować ze swoim słowotokiem i refrenem w postaci: „yyy”. Znałam odpowiedź, ale nie mogłam jej z siebie wydusić.
Późną wiosną zauważyłam, że jej ciemne loki zaczęła zdobić srebrna poświata. Błyszczały w słońcu, jak gwiazdy na nocnym niebie. Pomyślałam, że to niemożliwe, żeby już zaczęła siwieć, ale wtedy przypomniałam sobie o syndromie Marii Antoniny. Wyjęłam telefon i udając, że coś czytam zrobiłam zdjęcie. Tym razem to ona opowiadała mi o swoim życiu, a ja słuchałam. Jak prawdziwa przyjaciółka.
Przez wakacyjną przerwę spisałam setki scenariuszy, jak opowiadamy sobie co robiłyśmy w ciepłe miesiące, jakie sprawdziłyśmy metody na oparzenia słoneczne i jak bardzo nie chce się nam wracać do nauki.

„Te marmurkowe dżinsy dobrze na tobie leżą! Gdzie kupiłaś tę torbę?”

Słyszałam nasz śmiech.
Nie zdziwiłam się, kiedy nie dostrzegłam Lucy na rozpoczęciu roku szkolnego. Jednak kiedy weszłam na pierwszą lekcję i nie dostrzegłam burzy loków, poczułam jak kostnieją mi dłonie. Nauczycielka polskiego weszła, przywitała się i rozpoczęła lekcję. Chciałam zapytać, przerwać jej, ale jak to ja, nie mogłam wydobyć z siebie głosu.
Wyjęłam kartkę i napisałam do Lucy.
Piszę do niej do dziś, chociaż liceum mam już dawno za sobą.

„Szpilki z czerwoną podeszwą zawsze będą wyglądały elegancko… i drogo!”

— Pani Dyrektor? Pan Prezes panią prosi.
— Dziękuję pani Aniu. Już idę. — Zamknęłam notes i poszłam na zebranie.

Dorota przejrzała się w lustrze. Niewystarczająco – pomyślała. Wykonała nerwowy ruch ręką, jakby zaznaczając kształt tego, co było nie tak. Szybko przywołała się do porządku, zwracając uwagę, czy ktoś przypadkiem nie wszedł do pokoju. Przebrała się. Zestaw w postaci prążkowanych spodni i bluzki z wiązaniem na ramieniu został zastąpiony sukienką w odcieniu szarości. Dorota powtórnie skontrolowała swój wygląd. Sukienka była dopasowana i należało dokładnie sprawdzić, czy nic nie wystaje tu i ówdzie. Czy nie widać majtek z tyłu.
Ile zostało czasu? – rzuciła spojrzenie na pamiątkowy zegarek ze złoceniami. Zdąży jeszcze skorzystać z toalety.
Zeszła na dół.
Rafał stał w korytarzu. Dzieciaków nie było.
– Dlaczego Wojtek i Asia jeszcze nie gotowi?
Mąż nie odpowiedział wpatrzony w jej strój.
– Nie wiedziałem, że ożeniłem się z Twoją matką. Proszę państwa ślub nieważny, błąd co do tożsamości współmałżonka!
Dorota nasłuchiwała dźwięków z kuchni, zastanawiając się, gdzie są dzieci. Rafał patrzył wyzywającym wzrokiem.
– Mama lubi tę sukienkę – odparła po chwili.
– Chyba lubiła. Jak jeszcze pamiętała, że jesteś jej córką.
– Rafał przestań! To moja matka.
– Nie dla niej – przypomniał jej. – A jeśli zamierzasz utrzymywać ją w przekonaniu, że jej urojenia są prawdziwe, że czeka na twojego ojca, bo ten pojechał wędkować, to rób to sama. Nie pozwolę, żeby moje dzieci w tym uczestniczyły.
Dorota wstrzymała oddech. Zrobiła się biało-zielona na twarzy.
– Muszę do toalety – powiedziała.
Rzuciła się w kierunku nieskazitelnie czystej łazienki. Ściany zdobiły białe ręczniki, schludnie rozwieszone na kształt flag. Dorota pochyliła się nad deską klozetową. Wstrząsnęły nią torsje. Zwróciła śniadanie wprost do muszli, uważając żeby nie pobrudzić włosów. Po wszystkim wyprostowała się i szybko spłukała brązowe rzygi. Westchnęła. Wcale nie poczuła się dużo lepiej. Usiadła na ubikacji.
Obym nie była w ciąży – pomyślała.

Gdy wyszła z łazienki, Rafała i dzieci nie było. Zaniepokojona wybrała numer męża. Odebrał po kilku sygnałach.
– Jesteśmy w przedszkolu.
Dorota pokręciła głową.
– Miały mieć dzisiaj wolne. Mieliśmy jechać do mamy.
– Jedź sama – powiedział i rozłączył się.
Dorota zrezygnowana sięgnęła po płaszcz, torebkę i klucze. Wychodząc, jeszcze raz skontrolowała swój wygląd w lustrze. Powinna być zła na męża, wiedziała o tym. Jedyne jednak na co mogła się zdobyć, to zdyscyplinowanie samej siebie. Do wykonania kolejnego zadania.

Podjechała pod prywatny dom opieki punktualnie. Powitała ją uśmiechnięta pielęgniarka. Personel placówki zawsze był pozytywnie nastawiony.
Zapewne taki mają wymóg – pomyślała Dorota, podczas gdy pielęgniarka prowadziła ją pod właściwe drzwi.
– Pani mama dobrze dziś zjadła. Jest spokojniejsza niż zwykle. Chociaż wciąż woli zostać sama w pokoju. Nadal czeka – pielęgniarka rzuciła Dorocie porozumiewawcze spojrzenie.
– Dorota rejestrowała co drugie słowo podenerwowana perspektywą spotkania z matką.
– Jednak bez dzieci? Szkoda, miło byłoby, gdyby zobaczyły babcię. A może tak jest lepiej? Skoro i tak ich nie rozpozna, a maluchy nie zrozumieją… – pielęgniarka ciągnęła, a Dorota przytakiwała głową od niechcenia.
W końcu weszły do pokoju mamy. Siedziała na łóżku ze spuszczonymi dłońmi w ręku trzymała pilot. W tle słychać było głos Krystyny Czubówny. Starsza pani spojrzała na gości znad okularów. Siostra uśmiechnęła się od ucha do ucha.
– Pani Maj, proszę zobaczyć, kto przyszedł. Pani ulubiona pokojówka!
Dorota podeszła do łóżka.
– Dzień dobry, pani Maj.
Nic więcej na razie nie dodała, czekając na reakcję matki.
-Dzień dobry – powiedziała formalnie Alicja Maj. Odwróciła wzrok w stronę telewizora. – Czekam na męża i córkę. Spóźniają się.
Dorota westchnęła w duchu.
– Rozumiem, czy mogę dotrzymać pani towarzystwa do czasu aż wrócą?
Alicja nie odpowiadała przez chwilę. W końcu powiedziała:
– Tak, proszę.
Dorota odetchnęła niezauważalnie. Skinęła na pielęgniarkę, dając jej znak, że może odejść. Usiadła przy stoliku pod oknem.
– Jak się pani czuje?
Alicja kiwała się na łóżku ze wzrokiem utkwionym w telewizor.
– Dobrze, morskie powietrze mi służy. Jest zupełnie inaczej, niż u nas w mieście.
– A jaki jest pani dom?
Kobieta ściągnęła wargi.
– Porządny, żyjemy w zgodzie z ludźmi. Mamy dobrą opinię.
Na razie Dorota poruszała znane tematy, tak by jej matka mogła się poczuć bezpiecznie.
– A gdzie pani mąż i dziecko?
– Na rybach – odparła Alicja od razu. – Nie rozumiem tej jego pasji i żeby dziecko w to angażować? Jeszcze się zabrudzi.
– To chyba nic złego?
– Dla mnie nie, ale niech się tak nie pokazuje ludziom.
Alicja przeniosła wzrok na Dorotę.
– Ładna sukienka – powiedziała. – Dorotka mogłaby taką nosić.
Kiedyś po takim wyznaniu w oczach Doroty stanęłyby łzy. Teraz, zdobywając się na odwagę, zapytała:
– A jaka jest Dorotka?
– Jaka jest? Porządna, bo tak ją nauczyłam. Tylko mogłaby bardziej zająć się sobą.
– Dlaczego?
– To wyjście na ryby to jej pomysł. Wolę jak zostaje w pokoju i czyta.
– Kocha ją pani?
Alicja zdziwiła się.
– Oczywiście, to moja córka.

Czy samotność rzeczywiście przychodzi wtedy, gdy nie ma kogo zapytać — a pamiętasz? Norbert miał kogo pytać, miał o co pytać, mógł sam odpowiadać, bo wspomnień miał bezmiar, a jednak bezsprzecznie czuł się samotny. Ostatnie półtora roku było dla niego oglądaniem znanej sztuki w nowej interpretacji. Scenariusz jest ten sam, jako jego współautor nie ma podstaw do protestów. Ludwika swoim spojrzeniem sięgnęła głęboko, podniosła szczegóły drobniejsze niż igła krawiecka. Ustawiła światła tak, jak on nigdy ich nie stawiał. Norbert patrzy po nowemu, ale czy na nowe życie? Pozbawiony statusu twórcy, sprowadzony do roli widza, czuje wewnętrzną sprzeczność między tym, co pamięta, a tym, co widzi z nowej perspektywy. Czy to możliwe, że jego życie było zupełnie nie takie, jakim on je pamięta?

Przecież jeśli oboje nie mieli ochoty na seks, to chyba znaczy, że nie krzywdzili się wzajemnie różnymi temperamentami. Ludka dowodzi: to wcale nie jest zgodność temperamentów, lata życia pod twoje dyktando, planowania wszystkiego pod twoje grafiki, oduczyły cię empatii, umościły w centrum naszego świata, dały berło do rządzenia i nieliczenia się z innymi. Norbert słucha i protestuje, nie, Ludka, to nieprawda, nie byłem apodyktyczny.

Byłeś, odpowiada, a ja czułam cię coraz mniej obok siebie. Nie liczyłeś się ze mną, ty byłeś ważny, twój egoizm rozwijał się nadal. Nie znosiłam twojego krzyku, nienawidziłam wieczorów kiedy po awanturze, po kłótni, którą pewnie pół budynku słyszało, kładłeś się i, jakby nic nie zaszło, próbowałeś swoich karesów. Nie, z mojej strony to nie był brak ochoty na seks, to była atawistyczna niechęć do kogoś, kto nie widzi we mnie partnera, kto sprowadza mnie do roli „odpoczynku wojownika“. Ta niechęć była silniejsza od miłości i pożądania, od pragnienia bliskości. Często sięgałam po zdjęcia, których w pierwszym okresie naszego wspólnego życia, narobiłeś tak wiele. W nich znajdowałam szczęśliwe chwile, dzieci, nas, zgodnych i, przede wszystkim, cichych.

Pamiętasz, ciągnie, nasze kłótnie złagodniały odkąd dzieci wyjechały do szkół, a ja z nimi, zorganizowaliśmy sobie życie na dwa domy i ten stan podzielonego życia pozostał. Ponieważ widywaliśmy się rzadziej, to i rzadziej wchodziliśmy sobie w drogę. Zawsze mnie drażniło, denerwowało niemiłosiernie, kiedy ktoś dziwił się, jak wam się udaje być razem mimo osobnego, w dużej części, życia; a bawiło, kiedy dzieci mówiły, że to właśnie dlatego tak się udaje — rzadko się widują. Skąd one mogły wiedzieć, mieszkając już poza domem, że my praktycznie nie byliśmy już razem? Wiem, dodaje, staraliśmy się oboje, myśleliśmy, że o nas, o poprawę i naprawę naszych relacji; czy dzisiaj nie masz wrażenia, że chodziło nam tylko o zachowanie pozorów? Nie czułeś tej pustki wokół siebie? Nie miałeś świadomości, że samotność, w której byłeś zagrzebany, pęta cię swą nachalnością, nieuchronnością? Robiłeś coś z myślą o nas, żeby się od niej wyzwolić? Ja próbowałam, usiłowałam cię wciągnąć w te próby, miałam nadzieję, że da się nas jeszcze posklejać. Ty wolałeś wyzwalać się na inny sposób…

Dzisiaj Norbert widzi, że odczuwanie własnej samotności, jest wyłącznie jego sprawą i w jego rękach leży pokierowanie swoim dalszym życiem. Zgadza się z Ludwiką, wie jakie szkody zrobił swoim postępowaniem, nie wie czy ma jeszcze szansę na to, by je naprawić, by odbudować bliskość między nimi. Wie, że cały czas nie jest Ludce obojętny, ma nadzieję, że to jest jeszcze miłość, on dzisiaj nie ma wątpliwości, że ją kocha. Miłość bez bliskości oznacza jedynie cierpienia, dlatego chce żyć dla Ludki znowu, jak wtedy, kiedy przychodziły na świat ich dzieci, a nie mieli jeszcze kłopotów z nadmiarem pracy i niedoborem środków. Chce, żeby mogła na nim polegać, żeby była przy nim bezpieczna, żeby już nigdy nie była przy nim samotna.