Jak napisać powieść – wypuść marzenia z szuflady
Wiesz już, że też tak masz. Od lat w Twojej głowie dojrzewał pomysł na porywającą historię, a pisanie łatwo Ci przychodziło. Pozostaje znaleźć czas, by ubrać marzenie w okładkę. Zanim zainwestujesz w ten projekt kilka miesięcy życia, sprawdź, jak napisać powieść.
Jak napisać powieść – zacznij od warsztatu
Co to właściwie jest warsztat pisarski?
To wachlarz narzędzi i technik, którymi dysponuje pisarz. Twórca z dobrym warsztatem to taki, który opanował pisarskie umiejętności i stosuje je w elastyczny i kreatywny sposób.
Najważniejsze elementy warsztatu to:
- Styl i język oraz redakcja i korekta
- Znajomość technik narracyjnych
- Budowanie dialogów i opisów
- Stosowanie rekwizytów i dekoracji
- Kreowanie postaci
Jak szlifować warsztat pisarski?
Dobre źródło wiedzy stanowią poradniki czy blogi pisarskie. Najbardziej efektywne są jednak warsztaty pisarskie i kursy kreatywnego pisania, podczas których pod okiem trenera i na własnych tekstach wprawiasz się w używaniu poszczególnych narzędzi.
Jak napisać powieść – strategiczne decyzje
Przyjmijmy, że warsztat już jest – napiszesz „z biegu” pełen dynamiki tekst na dowolny temat. To już bardzo dużo. Pora na kolejny krok ku marzeniu – jak napisać powieść? Od czego zacząć?
Gatunek
Temat i problematyka
Temat powieści to jej „wierzchnia warstwa”, sytuacja, którą opisuje fabuła. Problematyka powieści sięga głębiej – w jaki sposób wyzwania, przed którymi staje bohater, nawiązują do dylematów ludzkiej natury czy problemów społecznych? Nakreśl dobrze te dwa aspekty, a czytelnik nie zada sobie pytania „a o czym to w ogóle jest?”.
Pytanie fabularne
To haczyk, kwestia, która od początku intryguje czytelnika. Podąża on za opowieścią, licząc na odpowiedź.
Przesłanie
To refleksja, z którą chcesz zostawić czytelnika. Fabuła jest pretekstem do pobudzenia tej refleksji, zastanowienia nad danym problemem i wyciągnięcia własnych wniosków.
Komu ma się spodobać Twoja powieść – grupa docelowa, czyli target
Słowo target kojarzy się ze sprzedażą. Jednak, nawet jeśli nie myślisz o pisarstwie jako zawodzie, wyznacz profil odbiorcy Twojej powieści. Czytelnik podąży za historią, jeśli opowiesz ją językiem adekwatnym do jego wieku, doświadczenia życiowego, wykształcenia i stylu życia.
Kompozycja powieści
Zaplanuj strukturę powieści. Na ile aktów ją podzielisz? Jak poprowadzisz linię czasową – czy wydarzenia opowiesz chronologicznie, czy czasem zabierzesz czytelnika w podróż w czasie. Pomyśl, jaki typ zakończenia chcesz zastosować – to ono może zdeterminować całą resztę. Zastanów się nad podziałem powieści na części i rozdziały.
Choć pisarz to urodzony humanista, wkracza tu na scenę matematyka – zastanawiając się, jak napisać powieść, zwracaj uwagę na proporcje.
Narracja w powieści
Czyli jak opowiesz historię – w której osobie i w jakim czasie. Najprostszy podział to narracja pierwszo-, drugo- i trzecioosobowa. Jednak wariacji jest znacznie więcej. Podstawowe pytanie brzmi: jak dużo wie narrator? Czy tylko obserwuje i relacjonuje wydarzenia, czy może zna myśli i motywacje bohaterów? Określ perspektywę narracyjną (POV – z ang. point of view).
Narracja to kolejne narzędzie, które właściwie dobrane, służy fabule, więc nie może być dziełem przypadku.
Pisarki podczas pracy twórczej
Jak napisać powieść – co, kto, gdzie, kiedy, dlaczego?
Fabuła (plot) - wciągająca, czyli jaka?
Ciekawa fabuła zawsze niesie ze sobą świeżość, nowe spojrzenie na dany problem. Jednak, aby naprawdę ekscytowała, niezbędne są dwa elementy: realistyczny, budzący emocje konflikt fabularny oraz wysoka stawka, o którą toczy się gra – im wyższa, tym większe zaangażowanie czytelnika.
Bohaterowie – nie tylko pierwszy plan
Dobrze zaprojektowany bohater to postać wielowymiarowa, pełna sprzeczności, wyposażona w system wartości, cele i pragnienia. Aby wykreować takiego bohatera, musisz wiedzieć o nim więcej, niż zdradzisz czytelnikowi. Pisarze wspomagają się różnymi technikami; m.in. tworzą kwestionariusze, wizualizacje, mapy relacji.
Nie traktuj po macoszemu antagonisty. „Ten zły” wymaga nakreślenia z równą, o ile nie większą, starannością, co protagonista.
Postacie drugoplanowe stanowią katalizator zmian, popychają bohatera do działania albo reakcji. Należy im poświęcić tylko niewiele mniej uwagi niż postaciom pierwszego planu.
Postacie dalszych planów i epizodyści wymagają mniej pracy, ale także oni muszą wkraczać na scenę „po coś”.
Kreacja bohatera jest równie ważna jak zaprojektowanie łuku przemiany. Bohater z pierwszej strony dobrej powieści, na ostatniej ląduje mentalnie w zupełnie innym miejscu.
Konflikty – silnik opowieści
Dobra powieść tętni konfliktem. To właśnie konflikt sprawia, że czytelnik angażuje się emocjonalnie w historię. Mowa tu zarówno o oczywistym konflikcie między antagonistą i protagonistą, ale i równie ważnych wewnętrznych konfliktach bohaterów. Zanim zaczniesz pisać, sprawdź, czy historia nie jest zbyt uładzona, a bohaterowie nie klepią się zbyt często po plecach.
Czas i miejsce czyli świat opowieści
Jak napisać powieść – research
Gromadzenie wiedzy o tych aspektach fabuły, bohatera i świata, które są dla Ciebie nowe, to fascynujące, ale i pracochłonne zajęcie. Internet, w tym narzędzia oparte na AI oferują niesamowite możliwości, warto z nich korzystać. Nie rezygnuj jednak z konsultacji i rozmów z fachowcami w danej dziedzinie. Weryfikuj informacje pozyskane w sieci.
I najważniejsze. Nie odkładaj researchu na później. Wiele ryzykujesz, przyjmując błędne założenia czy traktując temat powierzchownie. W połowie drogi może się okazać, że istotny wątek nie ma racji bytu, a wprowadzenie koniecznych zmian oznacza ogrom pracy. To niebezpiecznie frustrujące.
Jak napisać powieść – planowanie
Jednym pisarzom wystarcza szkielet fabuły, inni planują z dokładnością co do sceny. Tylko nieliczni tworzą (dobre!) powieści, w ogóle nie planując. Pisanie bez planu (zwłaszcza dla początkującego artysty) to spore ryzyko. Bardzo łatwo o dryfy, nieścisłości i inne błędy, które każą wciąż zawracać i poprawiać. Często skutkują one zniechęceniem i porzuceniem projektu. Dlatego warto poznać metody i narzędzia do planowania.
Jak napisać powieść – wreszcie otwierasz Worda!
Teraz nagroda. Zaczynasz tkać swoją dopieszczoną w szczegółach historię. Wreszcie wrzucisz bohaterów w wir wydarzeń. Zanurzysz się w powieściowy świat i przez kilka miesięcy będziesz balansować na granicy dwóch rzeczywistości. To wspaniałe doznanie. Jednak nie zawsze jest łatwo i romantycznie. Jak więc NAPISAĆ powieść?
Determinacja
Nastaw się na ciężką pracę i uzbrój w pancerz determinacji. Napotkasz trudności i niemoc. Będziesz poprawiać, kasować i pisać od nowa. Wytrwaj. Skoro tyle pracy już za Tobą, to doprowadź sprawę do końca. Jeśli w obliczu problemów porzucisz jeden projekt na rzecz innego, prawdopodobnie utkniesz na tej samej mieliźnie. Czasem warto skorzystać ze wsparcia coacha, kogoś, kto pomoże Ci odnaleźć w sobie motywację.
Wspierające środowisko
Otocz się osobami, które podzielają Twoją pasję. Znajdziesz je głównie na kursach pisarskich. Możliwość spotkania na żywo lub online, podyskutowania i podzielenia się doświadczeniami to bezcenne wsparcie. Czasem każdemu opadają skrzydła, wtedy wzajemna motywacja czyni cuda. Świetnym sposobem na poznanie innych pasjonatów pisania są warsztaty wyjazdowe.
Beta-readerzy
Pierwsze zderzenie z krytyką bywa bolesne, ale jest nieuniknione i niezbędne. Jeśli pragniesz podnosić umiejętności i napisać dobrą powieść, zdobądź beta-readerów; najlepiej takich, którzy odpowiadają Twojemu targetowi i znają się na pisaniu. Ich spostrzeżenia wniosą więcej niż pochwała przyjaciółki czy brata. Naucz się słuchać konstruktywnych uwag. Wybieraj to, co Twoim zdaniem przysłuży się tekstowi. Pamiętaj o wzajemności; pochylaj się z uwagą nad tekstami innych. Tak pracują uczestnicy cyklu konsultacji Powieściopisarz.
Redakcja i korekta
Wiesz już, jak napisać powieść, ale nie lekceważ także poprawności językowej i interpunkcji. Tak, jeśli powieść trafi do wydawnictwa, przejdzie przez ręce korektora. Jednak jakość tekstu, który dajesz komuś do przeczytania albo wysyłasz jako propozycję wydawniczą, świadczy o pisarskiej dojrzałości.
Pisarki podczas pracy twórczej
Jak napisać powieść – a teraz poślij w świat!
Powieść jest gotowa. I co dalej? Przebijanie się przez rynek wydawniczy. Pamiętaj, że rządzą nim prawa ekonomii. Twoje dzieło jest produktem, na którym wydawnictwo chce zarobić. Pokaż, że warto zainwestować w Twoją twórczość.
Przygotowanie materiałów wydawniczych
To dość żmudny proces, bo wiele wydawnictw oczekuje przygotowania propozycji według własnych standardów, niektóre wymagają dodatkowych materiałów.
Oprócz samej powieści zawsze wyślesz do wydawnictwa notkę biograficzną i streszczenie lub konspekt powieści. Wydawcy oczekują także jasnego określenia gatunku i targetu oraz propozycji tytułu.
Wszystkie materiały należy starannie dopracować. Często to one decydują o tym, czy redaktor pochyli się nad powieścią. Warto skorzystać w tym względzie z fachowego wsparcia.
Wybór wydawcy
Losy Twojej powieści zależą w dużym stopniu od tego, kto ją wyda. Jak więc wybrać wydawcę? Do kogo wysłać propozycje wydawnicze? Jakie kryteria przyjąć i jak wyłuskać z rynku tych, którzy nie tylko wydrukują, ale i wypromują Twoją powieść? Tego także dowiesz się podczas warsztatów wydawniczych.
Proces wydawniczy
Wydawnictwo dostrzegło potencjał Twojej powieści. Podpisujesz umowę wydawniczą, potem pozostaje praca z redaktorem i korektorem. Wydawnictwo ubiera powieść w okładkę, często ingeruje w tytuł powieści. Uzbrój się w cierpliwość – od podpisania umowy do publikacji może minąć kilka lub kilkanaście miesięcy.
Promocja powieści i autora
Twoja powieść stoi już na półce. Jednak to nie wystarczy, by na dobre zaistnieć, nie zginąć w kalejdoskopie innych premier. Włącz się aktywnie w promocję – powieści i siebie jako autora/autorki. Dzisiaj odbywa się ona przede wszystkim w mediach społecznościowych.
Jak napisać powieść – po debiucie
Założę się, że pisanie zmieniło Twoje życie. Może inaczej ustalasz priorytety, zapewne grono Twoich znajomych rozrosło się o innych pasjonatów pisania.
Pora rozważyć, czy i jak zmienia się życie twórcy po debiucie. Czy myślisz o pisarstwie jako zawodzie? Zanim rzucisz pracę na etacie, sprawdź, przy jakiej skali nakładu jesteś w stanie się utrzymać. Ile zarabia początkujący, a ile uznany i poczytny twórca? Jak poprowadzić karierę? Jeśli posiadasz solidny warsztat, możesz go wykorzystać nie tylko do pisania powieści. Są inne profesje, które wymagają wprawy w pisaniu tekstów.
Jak napisać powieść? Rób to, co kochasz i nie idź na skróty
Dużo tego, prawda? Tyle zmiennych, a przecież Ty chcesz tylko ruszyć za głosem weny. Idź, ale dopiero wtedy, gdy wyposażysz się na tę wędrówkę w solidne buty, plecak pełen prowiantu i niezawodny kompas. Szuflady na całym świecie zalegają tony rozgrzebanych powieści, których autorzy w połowie drogi się zniechęcili – bo bohater wydał się nagle nijaki a historia banalna; bo zabrnęli w ślepą uliczkę wątku bez znaczenia. Nie dopuść, by to samo spotkało Twoją historię. Z pewnością zasługuje na to, by nadać jej szlachetny szlif.
6 komentarzy
Witam, bardzo dziękuję za ciekawy artykuł z garścią cennych informacji, pozdrawiam serdecznie.